امداد به انسان‌ها (قرآن)امداد به انسان‌ها از جمله مواردی است که در آیات قرآن به آن اشاره رفته است. از موارد امداد خدا به انسان‌ها، نسخ ادیان و جایگزینی دین جدید و نیز هدایت انسان‌ها به صراط مستقیم است. ۱ - نسخ ادیان و جایگزینی دین جدیدنسخ ادیان، و جایگزینی دینی دیگر از سوی خدا جهت تدبیر امور انسان‌ها و یاری آنها، از مصادیق امداد خدا به انسان‌ها می‌باشد: ما ننسخ من ءایة او ننسها نات بخیر منها او مثلها الم تعلم ان الله علی کل شیء قدیر• الم تعلم ان الله له ملک السمـوت والارض و ما لکم من دون الله من ولی و لا نصیر. «هر حکمی را نسخ کنیم، و یا نسخ آن را به تاخیر اندازیم، بهتر از آن، یا همانند آن را می‌آوریم. آیا نمی‌دانستی که خداوند بر هر چیز توانا است؟!؛ آیا نمی‌دانستی که حکومت آسمان‌ها و زمین، از آن خداست؟! (و حق دارد هر گونه تغییر و تبدیلی در احکام خود طبق مصالح بدهد؟! ) و جز خدا، ولی و یاوری برای شما نیست. (و اوست که مصلحت شما را می‌داند و تعیین می‌کند)». (بنابراین که مقصود از کلمه «آیه» در آیه یاد شده دین و شریعت باشد. ). ۱.۱ - تفسیر آیهجمله اول این آیه اشاره به حاکمیت خدا در احکام، و قادر بودن او بر تشخیص همه مصالح بندگان است، بنا بر این نباید مؤمنان به حرف‌های نابجای افراد مغرض که در مساله نسخ احکام تردید می‌کنند، گوش فرا دهند و جمله دوم هشداری است به آنها که تکیه گاهی غیر از خدا برای خود انتخاب می‌کنند، چرا که در جهان تکیه گاه واقعی جز او نیست. ۲ - راهیابی به صراط مستقیمانسان از راهیابی به صراط مستقیم بدون امداد الهی ناتوان است: ایاک نستعین• اهدنا الصرط المستقیم. «(پروردگارا! ) تنها تو را می‌پرستیم؛ و تنها از تو یاری می‌جوییم؛ ما را به راه راست هدایت کن». ۲.۱ - معنای هدایت الهیهدایت عبارتست از دلالت و نشان دادن هدف، بوسیله نشان دادن راه، و این خود یک نحو رساندن بهدف است، و کار خدا است، چیزی که هست خدای تعالی سنتش بر این جریان یافته که امور را از مجرای اسباب به جریان اندازد، و در مسئله هدایت هم وسیله‌ای فراهم می‌کند، تا مطلوب و هدف برای هر که او بخواهد روشن گشته، و بنده اش در مسیر زندگی به هدف نهایی خود برسد. و این معنا را خدای سبحان بیان نموده، فرموده: (فمن یرد الله ان یهدیه، یشرح صدره للاسلام، خداوند هر که را بخواهد هدایت کند، سینه او را برای اسلام پذیرا نموده، و ظرفیت میدهد)، و نیز فرموده: (ثم تلین جلودهم و قلوبهم الی ذکر الله، ذلک هدی الله یهدی به من یشاء، سپس پوست بدن و دلهایشان بسوی یاد خدا نرم میشود و میل می‌کند، این هدایت خدا است، که هر که را بخواهد از آن موهبت برخوردار می‌سازد). و اگر در آیه اخیر، لینت و نرم شدن با حرف (الی) متعدی شده، از این جهت بوده که کلمه نامبرده بمعنای میل، اطمینان، و امثال آن را متضمن است، و این‌گونه کلمات همیشه با حرف (الی) متعدی میشوند، و در حقیقت لینت نامبرده عبارتست از صفتی که خدا در قلب بنده اش پدید می‌آورد، که بخاطر آن صفت و حالت یاد خدا را می‌پذیرد، و بدان میل نموده، اطمینان و آرامش می‌یابد، و همانطور که سبیل‌ها مختلفند، هدایت نیز باختلاف آنها مختلف میشود، چون هدایت بسوی آن سبیل‌ها است، پس برای هر سبیلی هدایتی است، قبل از آن، و مختص بان. آیه شریفه: (و الذین جاهدوا فینا، لنهدینهم سبلنا، و ان الله لمع المحسنین، و کسانی که در ما جهاد می‌کنند، ما ایشان را حتما به راه‌های خود هدایت می‌کنیم، و بدرستی خدا با نیکوکاران است)، نیز باین اختلاف اشاره می‌کند چون فرق است بین اینکه بنده خدا در راه خدا جهاد کند، و بین اینکه در خدا جهاد کند، در اولی شخص مجاهد سلامت سبیل، و از میان برداشتن موانع آن را میخواهد، بخلاف مجاهد در دومی، که او خود خدا را میخواهد، و رضای او را می‌طلبد، و خدا هم هدایت بسوی سبیل را برایش ادامه میدهد، البته سبیلی که او لیاقت و استعدادش را داشته باشد، و همچنین از آن سبیل به سبیلی دیگر، تا آنجا که وی را مختص بذات خود جلت عظمته کند. ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۳۱۳، برگرفته از مقاله «امداد به انسان‌ها». |